Umiejętności miękkie programisty

 Czym są umiejętności miękkie w IT

Umiejętności miękkie to zbiór kompetencji, które wpływają na naszą współpracę z innymi i zdolność do budowania relacji. Niełatwo jest je zmierzyć – w przeciwieństwie do kompetencji twardych, które możemy potwierdzić certyfikatami czy zaprezentować w portfolio. Umiejętności miękkie są związane z naszą osobowością, kształtowane m.in. przez wychowanie oraz życiowe doświadczenia. Przykłady takich kompetencji to: umiejętność komunikacji, asertywność czy zarządzania sobą w sytuacjach stresowych.

 Kompetencje miękkie istotne dla programisty

Do niedawna kompetencje miękkie nie były tak ważne jak teraz podczas rekrutacji czy ewaluacji pracowników, lecz to się zmienia. Wiedza techniczna i doświadczenie to nadal istotne czynniki, lecz dziś zwraca się też uwagę np. na umiejętność komunikacji czy dzielenia się wiedzą.

Pracodawcy coraz bardziej doceniają kompetencje miękkie u programistów, ponieważ wpływają one na wartość pracownika dla całej organizacji.

Kompetencje miękkie ważne w pracy programisty to:

• Komunikacja – nie polega na jednostronnym przekazywaniu informacji, lecz na dialogu. Czy potrafisz zarówno mówić, jak i aktywnie słuchać?
• Praca zespołowa – to nikogo już nie dziwi. Obecnie tworzenie oprogramowania odbywa się w zespołach, chyba że postanawiasz zostać freelancerem. Praca z klientem jednak również często wymaga umiejętności współdziałania, np. w zakresie uzyskania potrzebnych grafik, tekstów na stronę czy ustalenia wymagań.
• Asertywność – umiejętność mówienia „nie” i wyrażania swojego zdania jest istotna przy budowaniu zaangażowania i planowaniu pracy. Trzeba umieć np. odmówić przyjęcia zadań, na które nie mamy miejsca w grafiku.
• Umiejętność przedstawienia swoich oczekiwań – nasze dobre samopoczucie, satysfakcja z pracy i zaangażowanie w projekt nie leży tylko w gestii pracodawcy. Powinniśmy komunikować swoje potrzeby i oczekiwania, a nie spodziewać się, że są one oczywiste lub że ktoś się ich domyśli.
• Dawanie informacji zwrotnej – u programistów jest to nie tylko code review, czyli przegląd kodu, lecz również feedback dotyczący tego, jak nam się z daną osobą współpracuje. Tzw. „konstruktywna krytyka” to nie wszystko. Trzeba też znajdować pozytywne strony i umieć za nie pochwalić.
• Dzielenie się wiedzą – przyda się w tworzeniu dokumentacji, lecz to również umiejętność wytłumaczenia drugiej osobie zagadnień technicznych czy procesów w firmie. Nie dotyczy to jedynie komunikacji z nowymi członkami zespołu. Możesz zostać oddelegowany np. do wytłumaczenia jakiejś funkcjonalności project managerowi lub klientowi. Czy będziesz umiał(a) wyjaśnić temat językiem zrozumiałym dla osoby nietechnicznej?

 Jak rozwijać umiejętności miękkie w branży IT

 Znajdź obszar, w którym chcesz się rozwijać

Warto zacząć od identyfikacji obszarów, w których chcemy się rozwijać. Zwykle nie będziemy ich od razu świadomi, dlatego:

• Możesz brać udział w webinarach, debatach czy słuchać podcastów na temat kompetencji miękkich lub doświadczeń zawodowych i rozwoju osób z branży IT. Jest duża szansa, że coś, np. czyjaś historia, Cię zainspiruje.
• Wykonaj test, dzięki któremu znajdziesz swoje mocne strony, np. test Gallupa albo darmowy High5Test. Niejednokrotnie korzystniej i łatwiej jest wzmacniać te obszary, w których naturalnie jesteśmy dobrzy, niż mozolnie pracować nad całą masą „słabszych stron” (jak pewnie zauważasz, szkoła i system oceniania, skupiając się na tym, czego nie umiemy, w ogóle nas do tego nie przygotowują).
• Porozmawiaj z kimś, kto Cię zna i do kogo masz zaufanie – z managerem, mentorem, coachem czy przyjacielem. Porusz trudne tematy (np. „na jakim polu najtrudniej ze mną współpracować?”) i przygotuj się na przyjęcie oraz przeanalizowanie informacji zwrotnej. Jest duża szansa, że w ten sposób namierzysz „lukę” w swoich umiejętnościach miękkich.

 Pracuj nad rozwojem kompetencji miękkich

Sprawdza się tu metoda małych kroków i praca z kimś „obok”, np. członkami zespołu lub osobą z HR-u odpowiedzialną za rozwój pracowników. Jeśli na przykład chcesz rozwijać umiejętność komunikowania swoich oczekiwań, zacznij to robić stopniowo – wdrażaj najpierw w komunikacji 1:1, potem odważ się odezwać w większym gronie np. podczas spotkania zespołu, a na końcu (jeśli taki był Twój cel) porozmawiaj z przełożonym np. o zmianie warunków zatrudnienia, awansie, podwyżce itd.

W tym wszystkim istotne jest otrzymywanie informacji zwrotnej od innych w celu śledzenia postępów. Nie obawiaj się ich pytać o to, jak Ci idzie i czy odczuwają zmianę na lepsze. Jeżeli obawiasz się bezpośredniej komunikacji, możesz skorzystać z opcji anonimowej ankiety.

 Kompetencje miękkie a rekrutacja i awans

Pewnie nie jest to najlepsza wiadomość (przynajmniej dla kandydatów, którzy z tego powodu zostaną odrzuceni), ale jeżeli Twoje kompetencje miękkie nie będą pasować do zespołu, to możesz nie otrzymać oferty pracy, nawet jeśli Twoje portfolio jest świetne.

Duża pewność siebie, kreatywność i umiejętności liderskie? Brzmi świetnie, ale rekruter może uznać, że nie jest to potrzebne np. na stanowisku testerskim (osoba bardzo kreatywna pewnie w końcu znudzi się takim zajęciem) lub tam, gdzie w zespole jest już osoba o podobnym temperamencie. Pamiętaj więc: „wina” nie leży po Twojej stronie, po prostu takie jest zadanie rekrutera.

Im wyższe stanowisko liderskie (team leader, koordynator), im bardziej wiąże się z zarządzaniem zespołem IT, tym kompetencje miękkie grają istotniejszą rolę. Trzeba umieć rozmawiać o trudnych sytuacjach, motywować i dbać o zaangażowanie pracowników.

Czy brak takich umiejętności oznacza brak szansy na awans? Nie, niektóre firmy mają dwie ścieżki rozwoju pracowników: liderską i specjalistyczną. Na ścieżce specjalistycznej kompetencje miękkie są mile widziane, ale mniej istotne. Wówczas rozwijasz się w firmie jako ekspert pod względem technicznym. Zawsze też możesz poszukać wyzwań w tej samej firmie, ale w pokrewnej dziedzinie, np. z senior developera stać się architektem oprogramowania.

Umiejętności miękkie w branży IT mają coraz większe znaczenie zarówno podczas rekrutacji, jak i w rozwoju zawodowym. Świadoma praca nad kompetencjami miękkimi otwiera nam drzwi do nowych stanowisk oraz jest kluczem do satysfakcji z wykonywanej pracy. Inspiruj się historiami innych, proś o feedback i wdrażaj uwagi, a z pewnością znajdziesz się w miejscu lepszym niż to, w którym jesteś teraz.